Kendilikten Kaçış
Psikanaliz Kitaplığı Kitap Değerlendirmesi:
Kendilikten Kaçış (Sınırları Yıkmak, Bir-liğe Duyulan Açlık)
Ilany Kogan
İsrail Psikanaliz Cemiyeti’nde (IPS) eğitim analisti olan Ilany Kogan’ın kaleme aldığı “Kendilikten Kaçış: Sınırları Yıkmak, Bir-liğe Duyulan Açlık” kitabı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları’nın Psike İstanbul Psikanaliz Kitaplığı serisinden 2012 yılında basılmıştır. Psikanalist Banu Büyükkal tarafından çevrilmiş, kitabın ikinci kısmı da psikanalist Berrak Ciğeroğlu tarafından yazılmıştır. Kitabı, analitik terapi uygulayıcılarına ve analitik bakış açısına merak duyan herkese tavsiye ederiz.
Yazar Ilany Kogan, aynı zamanda İstanbul Psikanaliz ve Psikanalitik Psikoterapiler Derneği (PPPD) bünyesinde oluşturulan Uluslararası Psikanaliz Derneği (IPA) sponsorluğundaki eğitim grubunun eğitimcisi ve süpervizörüdür.
Ilany Kogan, Yahudi Soykırımı’ndan sağ kalanların çocukları üzerinde uzun yıllar çalışmalar gerçekleştirmiştir. Kendiliğe Kaçış kitabında detaylı bir şekilde sunulan ve tartışılan vaka örneği David de Yahudi Soykırımı’ndan sağ kalan anne ve babanın çocuğudur.
David, kitapta zorlayıcı bir vaka olarak sunulsa da, Ilany Kogan’ın kendi ailesinin de Soykırım’dan dolaylı olarak etkilenmiş olmasıyla analistin bir açısıyla özdeşleşim kurduğu bir hastadır.
Kitabın ilk kısmında, David’in geçmiş öyküsü ayrıtılı bir şekilde anlatılır. Analitik çalışmaya yön verecek ana unsurlardan bir tanesi, David’in on yedi yaşında kadar annesiyle birlikte uyumuş olması, annesiyle fiziksel ve psikolojik çok yakın bir ilişki yaşayarak ensest tabusunun neredeyse yıkılmasıdır. Bu tabunun yıkılması, analitik çalışmaya analitik sınırların yıkılması şeklinde yansıyacak ve anneyle olan ensestiyöz nitelikli yakınlığı tekrar eden canlandırmalar analitik çalışma esnasında da yaşanacaktır.David’in öyküsü bir yandan zalimler ve kurbanlar arasındaki deneyimler etrafında örülüdür. Annesine doğurmaması için iğne yapan zalim Nazi subayları, daha sonra annesinin sağlığını yitirmesine yol açacaklardır. Annesiyle kendi ilişkisinde David ise, ebeveynin ihtiyaçları için suiistimal edilen çocuk rolündedir. Annesi, yıkıma, ölüme ve kayba karşı korkularından korunmak amacıyla oğluyla çok yakın bir ilişki geliştirmiştir. David’in özdeşleşimleri, düşlemleri ve canlandırmaları da zalim ve kurban rolü arasında gidip gelecektir.
Ilany Kogan, analitik çalışma sürerken çeşitli tabuların yıkılması, yer ve zaman sınırının bozulması, analitik kuralların çiğnenmesi üzerinde çalışacak, bir analist olarak çalışabilmeyi sürdürebilmek için analitik bakış açısının çaresinden faydalanacak ve hastasında yaşama dair bir umut uyandırabilmeyi başaracaktır.
Hastanın çocuksu yıkıcı düşlemleri, oğlunun intiharının ardından, arzularının gerçeğe dönüşmesi şeklinde deneyimlenecek, geçmişteki annesinin intiharıyla da birleşerek hasta kendini bir katil olarak deneyimleyecektir. Analitik çalışmada yıkıcılık ve saldırganlık derinlemesine çalışılacak, analitik çerçeve hem analisti hem hastayı süreçten sağ çıkaran koruyucu bir özellik kazanacaktır.
Ilany Kogan, hastası David’le gerçekleştirdiği analitik çalışmayı işledikten sonra kuramsal olarak da analizde ortaya çıkan temalara odaklanır. Kuramsal bölümde; yas, yas tutma, psişik acı, acı ve yasa karşı savunmalar, yadsıma, manik savunmalar, tümgüçlülük, ülküleştirme, suçluluk duygusu, kayıp, engellenme, bir olma arzusu, normal sembiyoz, patolojik sembiyoz, cinsel kimlik, sapkınlık, intihar arzuları, travma ve travmanın kuşaklararası aktarımı temaları anlatılır.
Kitabın ikinci kısmında psikanalist Berrak Ciğeroğlu, kapsayan işlevi açısından psikanalitik çerçeveyi anlatır. Bu bölümde bir kapsayan olarak analitik çerçeveyi ve kapsanan olarak analitik süreci değerlendirir. Analitik çerçevenin kapsama, tutma, taşıma, metaforlaştırma ve iletişim özelliklerinden bahseder. Analitik çerçeveyi, analiz etme özelliğini mümkün kılması açısından ele alır. Yazısını şu şekilde sonlandırır: “Ilany Kogan’ın psişik ve terapötik sınırları, bir-liğe duyulan açlığı, çerçevenin işlevlerini ayrıntısıyla ele aldığı kapsamlı ve öğretici makalesinde hastasını tedavi ederken gösterdiği ve bizle paylaşmaktan çekinmediği samimiyeti ve analitik kavrayışındaki bütünlük, benzer özellikler taşıyan ve benzer şekilde anlaşılabileceğini düşündüğüm vakalarımı benzer teorik zeminde ele alarak yazmam konusunda bana cesaret verdi. David ile tanışmamı sağlayarak (yazıda bahsettiğim hastalarım) Ayşe ve Nalan’ı daha iyi anlamama yardımcı olduğu için kendisine çok teşekkür ederim.”
